shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
اسدی توسی

اسدی توسی

ابونصر علی بن احمد اسدی توسی شاعر ایرانی قرن پنجم هجری و سرایندهٔ اثر حماسی گرشاسپ‌نامه است. وی به نقل مجمع الفصحاء در سال ۴۶۵ هجری درگذشت. آرامگاه وی در تبریز است. اسدی نظم گرشاسپ‌نامه را در سال ۴۵۸ هجری قمری به پایان رساند. گرشاسپ‌نامه در میان آثاری که به پیروی از شاهنامهٔ فردوسی نوشته شده‌اند، یکی از متنهای بسیار موفق به شمار می‌رود. اسدی توسی از چند جهت دیگر هم در تاریخ ادبیات ایران دارای اهمیت است: کهن‌ترین دستنویس فارسی که تاکنون به دست آمده ‌(الابنیه عن حقائق الادویه) به خط اسدی توسی است. افزون بر این وی نخستین واژه‌نامهٔ پارسی را (بنا بر آنچه تا امروز به دست ما رسیده‌است) به نام لغت فرس تدوین نموده است. متن کتاب گرشاسپ‌نامهٔ اسدی توسط آقای سیاوش جعفری از روی تصحیح زنده‌یاد حبیب یغمایی واژه‌نگاری شده است.

تولد:مشهد

تاریخ تولد:400

وفات:تبریز

تاریخ وفات:465

کنون زین پس از مَردم آرم سخُن

که گیتی تمام اوست ز آغاز و بن

به گیتی درون جانور گونه‌گون

بسند از گمان وز شمردن فزون

ولیک از همه مردم آمد پسند

که مردم گشاده است و ایشان به بند

خرد جانور به ز مردم ندید

که مردم تواند به یزدان رسید

زمین ایزد از مردم آراسته است

جهان‌کردن از بهر او خواسته است

به مردم فرستاد پیغامِ خویش

ز گیتی ورا خواند هم نامِ خویش

بدو داد شاهی ز رویِ هنر

بدین بیکران گونه‌گون جانور

که گر کُشتن ار کارش آید هوا

بِدیشان کند هرچه باشد روا

ز مردم بِدان راستی خواسته است

که هر جانور کژّ و او راست است

همه نیکویی‌ها به مردم نکوست

ز یزدان تمام آفرینش بدوست

سپهریست نو پرستاره بپای

جهانیست کوچک رونده ز جای

چو گنجیست در خوبتر پیکری

درو ایزدی‌گوهر از هر دری

مر این گنج را هرکه یابد کلید

درِ رازِ یزدانش آید پدید

ببیند ز اندک سرشت آب و خاک

دو گیتی نگاریده یزدانِ پاک

یکی دیدنی روی و فرسودنی

نهان دیگر و جاودان‌بودنی

دلت را همی گر شگفت آید این

به چشمِ خرد خویشتن را ببین

تنت آینه ساز و هر دو جهان

ببین اندر او آشکار و نهان

هر آلت که باید بداده است نیز

بهانه بر ایزد نمانده است چیز

یکی موی از این کم نباید همی

وگر باشد افزون نشاید همی

گر از ما بُدی خواهش‌آراستن

که دانستی از وی چنین خواستن

بر آن آفرین کن که این کارِ اوست

نکوتر ز هرچیز کردارِ اوست

ببین و بدان کز کجا آمدی

کجا رفت باید چو ز ایدر شدی

چرا این پیام و نشان از خدای

چه بایست چندین ره رهنمای

همه با تو است ار بجوییش‌باز

نباید کسی تا گشایدت راز

از این بیش چیزی نیارمت گفت

بس این گر دلت با خرد هست جفت