shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
نشاط اصفهانی

نشاط اصفهانی

سیّدعبدالوهاب نشاطِ اصفهانی (زادهٔ ۱۱۷۵ هجری قمری در اصفهان- درگذشتهٔ ۱۲۴۴ هجری قمری) ملقب به معتمدالدوله از سیاستمداران، شاعران و هواداران مکتب بازگشت ادبی و از خوشنویسان صاحب نام در خطوط شکسته، نستعلیق و تعلیق سده سیزدهم هجری ایران بوده‌است. از او به‌عنوان نخستین وزیر امور خارجهٔ ایران نیز نام می‌برند. پدربزرگ او عبدالوهاب، حکومت اصفهان را به‌عهده داشت و مال و ثروت فراوان برای فرزندان خود به‌جا گذاشت. نشاط علاوه بر زبان مادری، زبان‌های عربی و ترکی را فراگرفت و در خوش‌نویسی سرآمد زمان خود شد. وی وزیر فتحعلی‌شاه قاجار بوده، در شکسته‌نویسی توانا و قدرتمند بوده و «گنجینهٔ معتمد» از آثار باقی‌ماندهٔ اوست. نسب وی به حکیم سلمان، طبیب مخصوص شاه عباس می‌رسد. نشاط از دوستان نزدیک عبدالمجید درویش بوده و عبدالمجید در خانه او اقامت داشته است و از شاگردان درویش عبدالمجید محسوب می‌شود. دیوان اشعار نشاط اصفهانی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

تولد:اصفهان

تاریخ تولد:1175

وفات:نامشخص

تاریخ وفات:1244

باد نوروزی مگر از کوی جانان می‌رسد

کز شمیمش بر تن افسردگان جان می‌رسد

باز فراش صبا در مقدم سلطان گل

از پی آرایش بستان شتابان می‌رسد

سبزه تا آرد خبر از گل به بلبل در چمن

چون شتابان پیکی از شبنم خَوی‌افشان می‌رسد

رشک گردون شد چمن از گل کنون بر چرخ پیر

سدهزاران طعنه از اطفال بستان می‌رسد

بس که باد افشانده بر وی لاله‌های آتشین

آب جو را طعنه بر خاک بدخشان می‌رسد

گلشن از گل طبعم از معنی‌ست گنج شایگان

درج نظمم را قوافی شایگان زان می‌رسد

در گلستان یارب این آشفتگی از عشق کیست

گل گریبان می‌درد سنبل پریشان می‌رسد

عشق را دست تصرف بین که در ملک وجود

حکم او هم بر نبات و هم به حیوان می‌رسد

سروها را مانده چون من پا به گل یارب که گفت

در چمن آن سرو قد اینک خرامان می‌رسد

چشم نرگس شد سفید از انتظار مقدمی

گویی آگاه است کو با چشم فتّان می‌رسد

گل به بلبل مهربان آمد همانا آن نگار

با رخی رشک گل اکنون در گلستان می‌رسد

بس کن ای بلبل فغان کاینک بپوشد گل نقاب

ای دل افغان کن که باز آن آفت جان می‌رسد

او به فکر این که افزاید به دردم دردها

من به این خوش کرده‌ام خاطر که درمان می‌رسد

آمد و در گلستان دیدم ز خط عارضش

گلستانی دیگر از نسرین و ریحان می‌رسد

گفتم ای زیب گلستان بر گل و بلبل ببین

تا چه سان دلبر به درد دردمندان می‌رسد

گفت حاشا درد را درمان کجا باشد که گفت

کار عاشق هرگز از جانان به سامان می‌رسد

زخم کز یار است آساید هم از زخم دگر

درد کز عشق است افزاید چون درمان می‌رسد

گفتم اینک روز نوروز و جلوس شهریار

گر رسد سد قرن کی روزی بدین سان می‌رسد

روز نوروز است امروز ار چه هر روز نوی

در جهان کهنه از بخت جهانبان می‌رسد

صبح عید و هر کسی را بهره از انعام شاه

جز مرا کز تو نصیبم جمله حرمان می‌رسد

افتخار خسروان فتحعلی‌شه آنکه او

آستانش را شرف بر اوج کیوان می‌رسد

از حسب تا بنگری برتر ز برتر می‌رود

وز نسب تا بشمری سلطان به سلطان می‌رسد

منتش بر چرخ ازو چندان که خدمت می‌برد

خدمتش بر دهر ازو چندان که فرمان می‌رسد

تا پدید آمد وجودش ز امتزاج چار طبع

فخرها بر هفت چرخ از چار ارکان می‌رسد

بر خلاف عهد دوران شکر کاندر عهد او

فخرها امروز دانا را به نادان می‌رسد

روز هیجا کز خروش نای و غوغای درای

منکران را بر ثبوت حشر برهان می‌رسد

از غبار توسنان و ز لمعهٔ تیغ و سنان

روز چون شب شب چو روز این هر دو یکسان می‌رسد

باطل آمد لا ملا نزد حکیم از بس همی

بر فراز سطح گردون گرد میدان می‌رسد

باز ماند از تحرک رمح‌ها را نوک و بن

از دو جانب بس که بر گردون گردان می‌رسد

تیر از آن سان در شتاب آمد که گویی عاشقی

بر وصال یار خود اینک ز هجران می‌رسد

تیغ اگر معشوق آمد از چه خون گرید چو ابر

ور بود عاشق چرا چون برق خندان می‌رسد

تیره‌بختان را بپوشاند لباس نیستی

گرچه خود با پیکری رخشان و عریان می‌رسد

چون بر آید بر سمند دیو شکل بادپای

هدهد نصرت همی‌گوید سلیمان می‌رسد

آسمانی بر زمین پیدا ازو گاه خرام

از زمین بر آسمان ناگه به جولان می‌رسد

گر برانگیزدش یک ره از حدود امتناع

تا به سر حد وجوب ار خواهد آسان می‌رسد

رزم او سیارگان دیدند گفتند الحذر

ز آتش خشمش کنون آفت به دروان می‌رسد

مشتری ترسان همی نا پیش کیوان شد دوان

ماه را با زهره دید از ره هراسان می‌رسد

گفت کیوان چون شد آن ترک جفاجو زهره گفت

مانده از سستی به ره افتادن و خیزان می‌رسد

گفت با مه هیچ دانی تا چرا ماندست مهر

گفت آن را نسبتی بارای سلطان می‌رسد

مشتری گفتا همانا تیر ماندستی به جای

کز دبیران خدمتی او را به دیوان می‌رسد

هم ثنایش واجب و هم ممتنع شد چون کنم

زانکه در ذاتش سخن برتر ز امکان می‌رسد