shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
رشیدالدین وطواط

رشیدالدین وطواط

امام سعدالملک رشیدالدین محمد بن محمد بن عبدالجلیل عمری کاتب بلخی معروف به رشید وطواط شاعر نامی قرن ششم است. وی در سال ۴۸۱ هجری قمری در بلخ چشم به جهان گشود و در سال ۵۷۳ هجری قمری در گرگانج خوارزم بدرود حیات گفت. وی دبیر دیوان اتسز خوارزمشاه بود و به خاطر اندام کوچکش به او لقب «وطواط» (به معنای خفاش یا نوعی پرستو) دادند. وطواط به فارسی و عربی شعر می‌سرود و به هر دو زبان آثاری منثور نیز دارد. از جمله آثار منثور مشهور فارسی وی می‌توان به «حدائق السحر فی دقائق الشعر» اشاره کرد. دیوان وطواط شامل قصاید، ترجیعات، ترکیبات، مقطعات، رباعیات، غزلیات و یک مسمط مصنوع به همت همراه گرامی گنجور آقای سیاوش جعفری زیر آماده شده است.

تولد:بلخ

تاریخ تولد:481

وفات:نامشخص

تاریخ وفات:573

جانا فکنده ام ز غم تو سپر بر آب

وز اشک دیده ساخته‌ام مستقر در آب

آتش علم گرفت مرا در میان دل

تا من فگندم از غم عشقت سپر بر آب

من در میان آتش و این نادره نگر :

کز چشم من رسیده بهر هفت کشور آب

بی خواب مانده ام ، که گرفتست در غمت

از دیدگان مرا همه بالین و بستر آب

آنها که انده تو رساند بشخص من

وقت گداختن نرساند بشکر آب

خیره است از لقای تو در خلد عدن خور

تیره است با صفای تو در حوض کوثر آب

رخسار و چشم و زلف تو در بوستان حسن

برده است از شکوفه و شمشاد و عبهر آب

مر بنگری در آتش و آب ، از جمال تو

گردد منقش آتش و گردد منور آب

آتش حسد برد ز رخ تو بدان صفت

کز رقت شمایل شاه مظفر آ ب

خوارزمشاه ، اتسز ، کندر حسام او

گشتست مدغم آتش و گردد منور آب

قدر رفیع او را برده سجود چرخ

لفظ بدیع او را گشته مسخر آب

گر ساغری پر آب حسودش برد بلب

در حال زهر گردد در صحن ساغر آب

با طبع او مناسبتی بود آب را

زین روی شد قرار گه درو گوهر آب

خوش خورد می نیارد اندر دیار شرک

از آتش مهابت او هیچ کافر آب

آنرا که در سفینه تدبیر او نشست

غم نیست گر بگیرد آفاق یکسر آب

از باد نیست وقت سپیده دمان ولیک

از بیم تیغ اوست که لرزد بزنبر آب

گر بگذرد بر آتش و بر آب خلق او

گردد مسخر آتش و گردد برتر آب

مقدار او ز کنگرهٔ چرخ برترست

چونانکه هست از کرهٔ خاک برتر آب

ز آثار عنف او و ز آثار لطف او

گشته مجسم آتش و گشته مصور آب

شاها ، همی خورند ز یک آبخور بهم

در روزگار عدل تو گور و غضنفر آب

از خنجر تو محتجب شده و مضطرب شوند

در جرم خاره آتش و در قعر فرغر آب

پیش سخای دست تو باشد بخیل ابر

پیش صفای طبع تو باشد مکدر آب

شمشیر آبدار تو چون بحر اخضرست

الحق شگفت باشد بر بحر اخضر آب

در قدر نیست با تو برابر فلک ، چنانک

در قعر با اثیر نباشد برابر آب

رامست پیش پای جلال تو آسماب

چونانکه زیر پای کلیم پیمبر آب

اسلام را عنایت جاه تو در خورست

چونانکه هست بر جگر تشنه در خور آب

محبوس وار در دل و در دیدهٔ عدوت

ماندست عاجز آتش و گشتست مضطر آب

تا هست رطب و بارد نزد فلاسفه

در اصل آفرینش زین چار گوهر آب

بادا عدوی جاه ترا سال و مه مقیم

در باطن دل آتش و در دیدهٔ سر آب!

هنگام تشنگی جگر بدسگال را

از چشمهٔ سنان تو بادا مقدر آب!