shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
shahname picture
سلطان ولد

سلطان ولد

بهاءالدین محمد بن جلال‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد معروف به سلطان وَلَد و متخلص به ولد (۲۵ ربیع‌الثانی ۶۲۳ ق. حدود ۶۰۵ ش. لارنده - ۷۱۲ ق. ۶۹۱ ش. قونیه) فرزند بزرگ جلال‌الدین مولوی - شاعر و عارف نامدار ایرانی پارسی گوی - و جانشین و خلیفهٔ او در طریقه مولویه است. از آثار او مثنوی «ولدی» یا «ولدنامه» از روی نسخهٔ آماده شده به کوشش خانمها نجما جبرئیل موسوی و نیلوفر غلامی قابل دریافت از وبگاه تصوف ایرانی به گنجور اضافه شده است.

تولد:لارنده

تاریخ تولد:623

وفات:نامشخص

تاریخ وفات:712

در جوانی ببلخ چون آمد

خواست کان جایگاه آرامد

جد ما را چو دید آن طالب

که برو بود عشق حق غالب

لقبش بد بهاء دین ولد

عاشقانش گذشته از عد و حد

جمله اجداد او شیوخ کبار

همه در علم و در عمل مختار

اصل او را نسب ابوبکری

زان چو صدیق داشت او صدری

مثل او کس نبود در فتوی

از فرشته گذشته در تقوی

همچو او در جهان نبد عالم

بنده اش بود عادل و ظالم

بود اندر همه فنون استاد

حق بوی علم را تمامت داد

بوحنیفه اگر بدی زنده

بر در او ز جان شدی بنده

فخر رازی و صد چو بوسینا

چه زدندی بپیش آن بینا

همه چون طفلکان نوآموز

آمدندی بخدمتش هر روز

خوانده سلطان عالمان او را

مصطفی قطب انبیای خدا

مفتیان بزرگ اندر خواب

دیده یک خیمۀ کشیده طناب

مصطفی اندرون خیمه بناز

زده تکیه بصد هزار اعزاز

ناگهانی بهاء دین ولد

از در خیمه اندرون آمد

مصطفی چونکه دید جست از جا

پیش رفت و گرفت دستش را

برد پهلوی خویش بنشاندش

زان ملاقات گشت بیحد خوش

گفت از آن پس بمفتیان این را

که از امروز این شه دین را

جمله سلطان عا لمان گوئید

در رکابش بجان و دل پوئید

بامدادان باتفاق همه

از سر صدق بی نفاق همه

ب ردرش آمدند تا گویند

سر آن خواب را از او جویند

پیش از آنکه کنند عرض او گفت

خوابشان را و سر نکرد نهفت

دادشان از مقام و حال نشان

همه را کرد او تمام بیان

جمله پیشش فغان بر آوردند

بی دف و نای شورها کردند

خیره گشتند در کرامت او

وز خبرهای باعلامت او

دائماً او ضمیر خلقان را

باز گفتی برای برهان را

تا بدانند کاهل ذوق و صفا

یافتند از خدای کار و کیا

نایبان گزین خلاق اند

هر یکی پادشاه آفاق اند

هرچه خواهند در دو کون شود

از بدو نیک جمله پیش رود

دیو را چون ملک کنند بدم

هم ملک را کنند دیو دژم

حاکم مطلق اند در عالم

لطف از ایشان رسیده بر عالم

همه از عکس نورشان روشن

خار دلها ز لطفشان گلشن

آفتاب حقایق اند همه

زندگی دقایق اند همه

همه گفتن برای اجسام است

زانکه هر جسم را جدا نام است

عدد موجها اگر شد صد

بحر را بنگر و گذر ز عدد

بس کنم زین سخن که رمز بس است

هر کرا اندرون خانه کس است

گشت سید مریدش از دل و جان

تا روان را کند ز شیخ روان

در مریدی رسید او بمراد

زانکه شیخش عطای بیحد داد

چشمهای ورا گشاد چو باز

تا سوی شاه خویش آید باز

بی نوا آمد و نواها یافت

رفت از وی کدر صفاها یافت

چشمۀ عشق از دلش جوشید

جان او بادۀ بقا نوشید

عین غمهاش ذوق و شادی شد

سوی عشقش چو شیخ هادی شد

خار هجرش ز وصل گلشن گشت

شب تارش چو روز روشن گشت

مس جانش ز نار عشق گداخت

گشت زر چون بکیمیا در ساخت

شهوت ناریش از او شد نور

گشت موسی وق ت در تن طور

نیست شد از خود و بحق پیوست

گشت روح و ز بند جسم برست

مرد پیش از اجل بدل شد حال

زنده گشت از جلیل جل جلال

عمر بشمرده را چو داد ستد

از خدا عمر باقی سرمد

همچو دانه که شد فنا در خاک

با دو صد برگ سر بزد چالاک

گوهرش جوش کرد و دریا شد

ترک پستی گزید و بالا شد

شد بر او تنگ این جهان فنا

رفت همچون ملائکه بسما

شد میسر ورا در آن رفتار

عالم وصل و ملکت دیدار

عاقبت قطب گشت در عالم

سجده گاه ملک شد و آدم

چون ز آدم گذشت در رتبت

لاجرم آدمش کند خدمت

هس نقره همیشه ساجد زر

همچنان زر کند سجود گهر

پایه پایه است نردبان جانا

پایۀ زیر ساجد بالا

چونکه کم طالب است افزون را

پس کند سجده برد اکسون را

ب یست جویان شده است پنجه را

خواجۀ میر سر نهد شه را

هر که از تو فزون بود شه تست

زانکه تو اختری و او مه تست

ظاهراً گر نئی ورا واجد

لیک هستیش باطناً ساجد

در حقیقت غلام اوئی ب و

گر بصورت ورا نجوئی تو

تو مرید وئی و بیخبری

طفل خردی و غافل از پدری

بنده ‌ ای وصف شه کجا گوید

شرح او را مگر خدا گوید

این ندارد کران از آن شه گو

ترک اختر کن و از آن مه گو